تاریخچه دوره های برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت

در تاریخ برپایی جشنواره تئاتر مقاومت دو نهاد بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس از دوره نخست تا دوازدهم که با دو عنوان یادواره دفاع مقدس و جشنواره تئاتر دفاع مقدس برگزار و بنیاد فرهنگی روایت فتح از دوره سیزدهم تا اکنون با عنوان جشنواره تئاتر مقاومت به‌عنوان بانی و مسئول این رویداد نقش به سزا و مؤثری را ایفا کردند

نخستین دوره (سال 1373 )

تولد یادواره تئاتر دفاع مقدس

اولین یادواره تئاتر دفاع مقدس به کوشش بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های انقلاب اسلامی از 28 اردیبهشت تا 3 خرداد 1373 در تهران برگزار شد. در این یادواره که در دو بخش مسابقه و میهمان به اجرا در آمد و امیر دژاکام دبیر آن بود، 211 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد.

هیئت انتخاب متون متشکل از ابوالفضل دژاکام، هوشنگ هیهاوند، سعید کشن فلاح و سیمین امیریان پس از بررسی نمایشنامه‌ها 26 نمایشنامه را برای بازبینی انتخاب کردند.

در مرحله بازبینی، هیئت انتخاب آثار متشکل از حسین مسافر آستانه، مجید سرسنگی، حسین عاطفی، فرهاد مهندس پور، رحمت‌الله محرابی، هوشنگ هیهاوند، امیر دژاکام و عبدالحسین مرتضوی پس از یک بررسی چندهفته ای، 13 اثر (10 اثر برای مسابقه و 3 اثر به‌عنوان میهمان) برای اجرا در جشنواره معرفی نمودند.

هیئت‌داوران اولین یادواره تئاتر دفاع مقدس بر عهده محمود عزیزی، محمد قشقایی جمال پور و سعید کشن فلاح بود. آن‌ها در پایان این یادواره محمدجواد کاسه‌ساز (با من مثل دریا) را به‌عنوان بهترین نمایشنامه‌نویس و محمدجواد کاسه‌ساز (با من مثل دریا)، علیرضا لطف خدایی (ترانه‏ خاکستر) را به‌عنوان بهترین کارگردان معرفی کردند.

دوره دوم (سال 1374 )

تغییر عنوان یادواره به جشنواره

یادواره تئاتر دفاع مقدس بنا به تشخیص برنامه‌ریزان در دومین دوره خود به «جشنواره» تغییر نام داد. در این رویداد که هم‌زمان با هفته دفاع مقدس و از ۳۱ شهریور الی ۵ مهر ۱۳۷۴ در یزد برگزار شد، امیر دژاکام بار دیگر به‌عنوان دبیر مسئولیت‌های اجرایی را برعهده گرفت.

در جشنواره تئاتر دفاع مقدس که در سه بخش مسابقه، ویژه و تلویزیونی برگزار شد، 176 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد که هیئت انتخاب متون متشکل از هوشنگ هیهاوند، سیمین امیریان، فرهاد مهندس‏پور پس از بازخوانی، 53 نمایش را برای بازبینی انتخاب کردند.

در دور دوم داوری، هیئت انتخاب آثار متشکل از حسین مسافر آستانه، اسماعیل شفیعی، سعید کشن فلاح، محمود فرهنگ، نصرالله قادری، مسعود سمیعی، هوشنگ هیهاوند، 24 اثر (15 اثر در بخش مسابقه، 9 اثر در بخش ویژه و 12 اثر در بخش تلویزیونی) را جهت رقابت در جشنواره پذیرفتند.

در پایان این جشنواره هیئت‌داوران بخش مسابقه (سعید کشن فلاح، محمد قشقایی جمال پور، فرهاد مهندس‏پور) محمدناصری (به هر جا بنگرم) را به ‌عنوان بهترین نمایشنامه‌نویس و نجات میرزایی (خاکستری چون دود) را به ‌عنوان بهترین کارگردان معرفی کردند.

در بخش ویژه نیز هیئت‌داوران (نعمت‌الله لاریان، عبدالهی شماسی، هوشنگ هیهاوند، علیرضا لطف خدایی، حسین مسافر آستانه)، محمد چرمشیر (روزگار و نغمه‏هایش) را به‌عنوان بهترین نمایشنامه‌نویس انتخاب کردند.

در بخش نمایش‌های تلویزیونی نیز هیئت‌داوران (محمد اسفندیاری، اسماعیل شفیعی، محمد مؤمنی، سعید شاهسواری) نمایش تلویزیونی «میعاد در باران» کار گروه فیلم و زنجیره و تئاتر شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی را به‌عنوان برگزیده جشنواره معرفی کردند.

دوره سوم (سال 1375)

تغییری دوباره در عنوان یادواره

در سومین سال برگزاری این رویداد که حسین مسافر آستانه را به‌عنوان دبیر در اختیار داشت، بار دیگر تصمیم بر آن شد تا عنوان «یادواره» برای آن انتخاب شود.

در این یادواره که در سه بخش «مسابقه»، «میهمان»، «نمایش تلویزیونی» برگزار می شد، 420 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد.

هیئت انتخاب متون (هوشنگ هیهاوند، مجید سرسنگی، اسماعیل شفیعی) در اولین گام از میان نمایشنامه‌های ارسالی 108 نمایشنامه را مورد تائید قرار داد. این آثار در بررسی‌های هیئت انتخاب بازبینی(هوشنگ هیهاوند، اسماعیل شفیعی، حسین مسافر آستانه، حسین راضی، احمد کاوری، محمود فرهنگ، عبدالحی شماسی، کریم طرفه نژاد، عبدالحسین مرتضوی و مجید سرسنگی) به 24 نمایش (۱۸ نمایش در بخش مسابقه، ۶ نمایش در بخش میهمان و ۶ نمایش در بخش تلویزیونی) تقلیل یافت. نمایش‌هایی که در بخش نهایی در معرض دید عموم قرار گرفتند.

در پایان این یادواره که از 28 اردیبهشت تا 3 خرداد در تهران برگزار شد، هیئت‌داوران بخش مسابقه (سعید کشن فلاح، محمد قشقایی جمال‌پور و فرهاد مهندس‏پور) نمایش «تپه افلاک» اثر حسین پارسایی را به‌عنوان بهترین نمایش انتخاب کرد.

در بخش تلویزیونی نیز هیئت‌داوران (علی میرزایی، سعید شاهسواری، فرشاد فرشته حکمت) نمایش «آنجا آن روز » کاری از اسداله اسدی و سیدمجتبی رضوی را حائز رتبه برتر دانستند.

دوره چهارم (سال 1376)

سال ارتقای یادواره به یادواره سراسری

در چهارمین دوره برگزاری یادواره دفاع مقدس، باتدبیر برگزارکنندگان، عنوان آن به یادواره سراسری تغییر کرد. عنوانی که تا سال 1380 نیز پابرجا ماند.

در این سال حسین مسافر آستانه برای بار دوم دبیری این رویداد هنری را بر عهده گرفت، در 5 بخش مسابقه، ویژه، یک نمایش چند نگاه، خیابانی، نمایش تلویزیونی، میهمان فراخوان داد.

340 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد و هیئت انتخاب متون (هوشنگ هیهاوند، مجید سرسنگی، مهدی حامد سقایان، اسماعیل شفیعی، عبدالحی شماسی) در اولین گام 134 اثر را انتخاب کرد.

در ادامه هیئت انتخاب آثار (هوشنگ هیهاوند، حسین راضی، عبدالکریم طرفه‏نژاد، مسعود صباح، حجت‌الله سیدعلیخانی، محمود فرهنگ، عبدالحسین مرتضوی) 39 نمایش (۱۸ نمایش در بخش مسابقه، ۷ نمایش در بخش ویژه، ۷ نمایش در بخش یک نمایش چند نگاه، ۱ نمایش در بخش میهمان و 5 نمایش در بخش تلویزیونی) را برای ورود به یادواره انتخاب کردند. یادواره‌ای که از 6 تا 12 خرداد در اردبیل برگزار شد.

در پایان این یادواره، هیئت‌داوران بخش مسابقه (سعید کشن فلاح، فرهاد مهندس‏پور، اسماعیل شفیعی) نمایشنامه «پیراهن هزار یوسف» اثر علیرضا حنیفی را به ‌عنوان بهترین نمایشنامه و حسن رونده (چهارمین نامه) را به‌عنوان بهترین کارگردان معرفی کردند.

هیئت‌داوران بخش ویژه (عبدالحی شماسی، هوشنگ هیهاوند، علی عسگر علیزاده مقدم) نیز سه نمایش «نقل دل» و «سرود صبحگاه گردان» و «ماهی سرخ سیب گل» را به‌عنوان منتخب اعلام نمودند.

در بخش نمایش تلویزیونی نیز هیئت‌داوران (سعید شاهسواری، فرشاد فرشته حکمت و فرهاد مهندس‏پور)، فرید سجادی حسینی (نسیم حضور) را به‌عنوان برترین کارگردان و قدرت الله فتحی (قطار 21 جنوب) را به‌عنوان برترین نمایشنامه‌نویس معرفی نمودند.

دوره پنجم (سال 1377)

تغییر این بار در بخش‌های یادواره

پنجمین مرحله از یادواره دفاع مقدس در حالی از 28 اردیبهشت تا 3 خرداد در تهران به اجرا درآمد که بخش‌های جشنواره از 5 بخش به 3 بخش تعدیل یافت و این بار این یادواره در سه بخش «مسابقه»، «یک نمایش چند نگاه»، «نمایش تلویزیونی» فراخوان داد.

در این دوره نیز حسین مسافر آستانه به‌عنوان دبیر انتخاب شد و تعداد نمایشنامه‏های ارسال‌شده به دبیرخانه ۲۷۰ اثر بود که پس از بررسی هیئت انتخاب متون (هوشنگ هیهاوند، محمد چرمشیر، مجید سرسنگی، فرهاد مهندس‏پور و حسین مسافر آستانه)، به 81 اثر تقلیل یافت.

هیئت انتخاب آثار (هوشنگ هیهاوند، علیرضا نادری نجف‏آبادی، اسماعیل شفیعی، حسین مسافر آستانه، مجید سرسنگی و فرهاد مهندس‏پور) در دومین مرحله بررسی 35 نمایش شامل ۲۶ نمایش در بخش مسابقه، ۵ نمایش در بخش یک نمایش، چند نگاه و 4 نمایش در بخش تلویزیونی انتخاب نمود.

در اختتامیه این دوره از یادواره، هیئت‌داوران بخش مسابقه (سعید کشن فلاح، مجید سرسنگی، فرهاد مهندس‏پور، هوشنگ هیهاوند، اسماعیل شفیعی، محمد چرمشیر و علیرضا نادری نجف‏آبادی) هیچ نمایشی را حائز عنوان برتر ندانست.

در بخش نمایش تلویزیونی نیز هیئت‌داوران (سعید شاهسواری، فرشاد فرشته حکمت و علی میرزایی)، امیر دژاکام برای کار پرده‏های نیلگون و عاطفه حسینی را برای نمایش سقوط سایه‏ها به‌عنوان کارگردانان تلویزیونی برتر معرفی کردند.

دوره ششم (سال 1378)

ورود تعزیه به یادواره دفاع مقدس

ششمین یادواره سراسری تئاتر دفاع مقدس با فراخوان آثار در 5 بخش «مسابقه»، «میهمان»، «خیابانی»، «نمایش تلویزیونی»، «تعزیه» از ۲۸ اردیبهشت الی ۳ خرداد در تهران برگزار شد.

در این یادواره که حسین مسافر آستانه بار دیگر به‌عنوان دبیر انتخاب شد، 362 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد که از این تعداد هیئت‌داوران (متون فرهاد مهندس‏پور، مجید سرسنگی، محمد چرمشیر، هوشنگ هیهاوند، حسین مسافر آستانه و حجت‌الله سیدعلیخانی)، 94 اثر را انتخاب کردند.

در ادامه هیئت انتخاب آثار (هوشنگ هیهاوند، حسین مسافر آستانه، مهدی حامد سقایان و حجت‌الله سیدعلیخانی)، 30 اثر (شامل ۲۲ نمایش در بخش مسابقه، ۳ نمایش در بخش میهمان، ۱ نمایش در بخش خیابانی) و هیئت انتخاب آثار تلویزیونی (مهدی حامد سقایان، حسین مسافر آستانه و هوشنگ هیهاوند) 4 نمایش تلویزیونی را واجد شرایط دانستند.

در پایان این یادواره هیئت‌داوران بخش مسابقه (حسنعلی پورمند، محمد قشقایی جمال پور، فرهاد مهندس‏پور، مجید سرسنگی، اسماعیل شفیعی و فرشاد فرشته حکمت) کامبیز کاشفی را برای نمایش یک قاب برای همیشه به‌عنوان برترین کارگردان معرفی کردند.

همچنین هیئت‌داوران بخش نمایش تلویزیونی (سعید شاهسواری، علی میرزایی و فرهاد مهندس‏پور) به محمد چرمشیر نویسنده نمایشنامه (گفت‌وگوی ستاره با مادرش)، سیدحسین فدایی حسین نویسنده نمایشنامه (خاک سبز)، صداوسیمای مرکز مازندران برای تولید نمایش (گفت‌وگوی ستاره با مادرش)، صداوسیما مرکز کهگیلویه و بویر احمد برای تولید نمایش (فرمانده)، صدای و سیمای بندرعباس برای تولید نمایش (خاک سبز) و صداوسیمای اصفهان برای تولید نمایش (سه هنگامه) لوح تقدیر اهدا کرد.

دوره هفتم (سال 1379)

یادواره هفتم و تجربه‌ای به نام بخش نظامی و انتظامی

هفتمین یادواره سراسری تئاتر دفاع مقدس بازهم با تغییرات قابل‌تأمل روبرو بود. در این سال که حسین مسافر آستانه برای پنجمین بار در کسوت دبیری فعالیت می‌کرد، بخش میهمان از جدول نهایی حذف و به‌جای آن دو بخش نوجوان و ویژه نیروهای نظامی و انتظامی افزوده شدند.

پس از فراخوان یادواره، 460 اثر به دبیرخانه ارسال شد که پس از داوری (فرهاد مهندس‏پور، هوشنگ هیهاوند، محمد چرمشیر، علی‏عسگر علیزاده مقدم، مهدی حامد ساقیان، حجت‌الله سیدعلیخانی، محمود فرهنگ، حسین راضی و اسماعیل شفیعی)، در مرحله اول 76 اثر انتخاب شدند. این آثار در داوری مرحله دوم –همان داوران- به 58 اثر شامل ۲۸ نمایش در بخش مسابقه، ۱۳ نمایش در بخش خیابانی، ۶ نمایش در بخش نوجوان، ۶ نمایش در بخش ویژه نیروی نظامی و انتظامی و 5 نمایش تلویزیونی تقلیل یافتند.

در ۲۸ اردیبهشت تا ۳ خرداد، 53 اثر در 6 بخش در تهران پرداختند که در نهایت هیئت‌داوران بخش مسابقه (هوشنگ هیهاوند، تاجبخش فنائیان، محمد قشقایی جمال پور و محمد کاسبی)، سه نمایش «پروانه»، «قطار جنوب» و «فصل سرد» را به‌عنوان آثار برتر انتخاب کردند.

در بخش تلویزیونی هیئت‌داوران (سعید شاهسواری، حسین فرخی و علی میرزایی) جایزه ویژه خود را به سه نمایش عزیز مایی (دانشجویان دانشکده صداوسیما)، کانال کمیل (حسن نیکبخت) و آسمان بی‌ستاره (کورش کرمی) اهدا کرد.

دوره هشتم (سال 1380)

ورود تئاتر عروسکی در آخرین یادواره

آخرین یادواره سراسری تئاتر دفاع مقدس (هشتمین جشنواره تئاتر مقاومت) این بار هم به دبیری حسین مسافر آستانه ۲۹ اردیبهشت الی ۴ خرداد ۱۳۸۰ در تهران برگزار شد.

در این دوره علاوه بر 6 بخش «صحنه‏»، «نوجوان»، «خیابانی»، «تعزیه»، «ویژه‏ی نیروهای نظامی و انتظامی»، «میهمان، «نمایش تلویزیونی»، بخشی نیز به «تئاتر عروسکی» اختصاص یافت تا گستره این یادواره سراسری بخش وسیع‌تر از هنرمندان را بپوشاند.

در هشتیمن یادواره 700 نمایشنامه به دبیرخانه ارسال شد که پس از بررسی‌های اولیه توسط هیئت‌داوران متون و انتخاب آثار (علی مقدم، هوشنگ هیهاوند، محمد حیدری، فرهاد مهندس‏پور، محمد چرمشیر، مریم معینی، افشین خورشید باختری، اسماعیل شفیعی، محمدرضا الوند، محمد حمزه زاده، محمود فرهنگ، حسین راضی، علی سلیمانی، منوچهر اکبرلو و حجت‌الله سیدلیخانی)، درنهایت 66 نمایش شامل: ۱۹ نمایش در بخش صحنه، ۱۱ نمایش در بخش عروسکی، ۱۲ نمایش در بخش خیابانی، ۱۲ نمایش در بخش نوجوان و 12 نمایش در بخش تلویزیونی واجد شرایط حضور در بخش پایانی شدند.

در اختتامیه این یادواره، هیئت‌داوران بخش صحنه (سعید کشن فلاح، محمد قشقایی جمال پور و ایرج راد)، احمد ایرانخواه (یک کاسه خون) را در بخش کارگردانی و یک کاسه خون و ملیحه مرادی جعفری (یک کاسه خون)، حسین نوری (همراه) و سیروس همتی (برگ‌ریزان) به‌عنوان برگزیده انتخاب کردند.

هیئت‌داوران بخش نوجوان (مهرداد رایانی مخصوص، علیرضا حنیفی و اشرف‏السادات اشرف‏نژاد) سیدجواد هاشمی (طلائیه) را به‌عنوان برترین نمایشنامه‌نویس و احسان رحیمی (هفت‌سنگ) را به‌عنوان بهترین کارگردان معرفی کرد.

در بخش خیابانی هیئت‌داوران (حسین راضی، محمود فرهنگ و سیدعظیم موسوی) عنوان برتر را به نمایش عروسک جنگی اثر عقیل تقی‌زاده اختصاص داد. نمایش پیراهن هزار یوسف اثر احمد سلیمانی نیز عنوان برتر بخش ویژه نیروهای نظامی و انتظامی شد.

در بخش عروسکی نیز هیئت‌داوران (داود کیانیان، عادل بزدوده و مسلم قاسمی) هیچ‌کدام نمایش‌ها را حائز رتبه برتر ندانست.

دوره نهم (سال 1381)

آغاز جشنواره سراسری دفاع مقدس

در سال 1381، برنامه‌ریزان تئاتر دفاع مقدس بار دیگر عنوان جشنواره را بر این رویداد نمایشی گذاشتند.

این جشنواره سراسری نهمین در سال 1381 با دبیری حسین مسافر آستانه از اول تا هفتم خردادماه در تهران برگزار شد. در این جشنواره که با حذف 3 بخش «تعزیه»، «ویژه‏ نیروهای نظامی و انتظامی»، «میهمان» همراه بود، 747 نمایشنامه در 4 بخش «صحنه»‏، «نوجوان»، «خیابانی» و «نمایش تلویزیونی» به دبیرخانه ارسال شد که پس از بازبینی درنهایت 48 نمایش شامل 19 نمایش در بخش صحنه‌ای، 6 نمایش در بخش نوجوان، 6 نمایش در بخش عروسکی، 12 نمایش در بخش خیابانی و 5 نمایش در بخش تلویزیونی به بخش پایانی راه یافتند.

در مراسم اختتامیه هیئت‌داوران بخش صحنه (تاجبخش فنائیان، علی‌رضا نادری نجف‌آبادی و محمد قشقایی جمال پور در بخش صحنه‌ای)، در بخش کارگردانی انتخاب اول نداشت و در بخش نمایشنامه‌نویسی بدون ترتیب اولویت از احسان رحیمی برای نمایش «نجات علی»، نمایش چیستا یثربی برای نمایش «میهمان سرزمین خواب»، عبدالحی شماسی برای نمایش «کودکان در حلبچه می‌میرند»، دکتر فردوس حاجیان برای نمایش «شهر سوخته» و حسین نوری برای نمایش «سائر» تقدیر کرد.

در بخش عروسکی جایزه ویژه هیئت‌داوران (عادل بزدوده، سیمین امیریان و مرضیه محبوب) در بخش کارگردانی به احمد سلیمانی کارگردان نمایش شام غریب از قم و رسول مسلمی کارگردان نمایش بچه‌ها بیایید تماشا رسید. در بخش نمایشنامه نیز جایزه ویژه به حسین فدایی حسین به خاطر نمایشنامه شام غریب تعلق گرفت.

در بخش نوجوان هیئت‌داوران (علی‌رضا حنیفی، حسین پارسایی و حسین راضی)، نمایش «تماس» کاری از خداداد خدام را به‌عنوان نمایش برتر معرفی کردند.

در بخش تلویزیونی نیز هیئت‌داوران (حسین فرخی، سعید شهسواری و محمدرضا مهر اندیش)، قدرت الله فتحی نویسنده و کارگردان نمایش شب مهتابی نادر را حائز رتبه برتر دانستند.

دوره دهم (سال 1382)

آغاز اولین جشنواره منطقه‌ای تئاتر دفاع مقدس

این جشنواره به دبیری حسین مسافر آستانه، در 5 بخش «تئاتر صحنه»، «خیابانی»، «عروسکی»، «نوجوان» و «تله‌تئاتر» فراخوان خود را منتشر کرد که در مجموع 725 اثر متقاضی حضور در جشنواره شدند.

هیئت بازخوانی متشکل از سعید کشن فلاح، علیرضا نادری، محمد چرمشیر، فرهاد مهندس پور، جمال پور و مرتضوی، در دو مرحله به بازخوانی آثار نمایشی ارسال‌شده پرداختند و درنهایت از بین این آثار 165 اثر از شهرستان‌ها و 65 اثر از تهران به مرحله بازبینی راه یافتند.

در این مرحله، آثار در دو بخش تهران و شهرستان‌ها (در سه منطقه اصفهان، گیلان و آذربایجان شرقی) به رقابت پرداختند و درنهایت 15 نمایش در بخش تئاتر صحنه‌ای، 5 نمایش در بخش تئاتر کودک و نوجوان، 9 نمایش در بخش تئاتر خیابانی، 8 نمایش در بخش تئاتر عروسکی و 12 نمایش در بخش تله‌تئاتر به مرحله نهایی که از 27 شهریور تا یک مهرماه 1382 در اهواز برگزار می‌شد، راه یافتند.

در پایان دهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس هیئت‌داوران بخش صحنه‌ای (داود رشیدی، فرهاد مهندس پور و محمد جمال‌پور) هیچ کارگردانی را لایق دریافت جایزه اول ندانست اما در بخش نمایشنامه‌نویسی جمشید خانیان نویسنده نمایش «درون پیراهن یحیی» رتبه اول را کسب کرد.

در بخش تئاتر خیابانی هیئت‌داوران (محمود فرهنگ، حسین راضی و رحمت امینی) محمد صمدیان را برای نمایش «جان سقا بگو» حائز رتبه اول دانستند. در این بخش هیئت ‌داوران با توجه به جنبه‌های گوناگون نمایش خیابانی و استفاده مفید از ساده‌ترین ابزار در انتقال مفاهیم و اتخاذ شیوه مؤثر اجرایی نمایش خیابانی «شناسایی» اثر اکبر قهرمانی را به‌عنوان اثر برگزیده جشنواره انتخاب و معرفی کرد.

در بخش تئاتر کودک و نوجوان هیئت‌داوران (علی دهکردی، مرتضی سخاوت و محمدرضا کاشانی)، هیئت‌داوران در بخش نمایشنامه‌نویسی جایزه اول نداشت اما در بخش کارگردانی، احمد سلیمانی کارگردان نمایش «زنگ خاطرات نرگس»، رسول مسلمی کارگردان نمایش شب و بچه‌ها و رحیم بهبودی کارگردان نمایش" ساعت هشت "، عنوان برتر را کسب کردند.

داوران تئاتر عروسکی (حسن دادشکر، یوسف صدیق و صادق صفایی) نیز جایزه اول متن و کارگردانی را به مرتضی چراغی نویسنده نمایش عروسکی آوای خاک " اهدا کردند.

و سرانجام در بخش تله‌تئاتر نیز علی دهکردی، محمد خزاعی و حمید بهمنی داوران این بخش، در نمایشنامه‌نویسی هیچ‌کدام از آثار را حائز انتخاب ندانست اما در بخش کارگردانی محمدعلی سلیمان تاش برای کارگردانی پشت آینه، بهترین کارگردان این بخش لقب گرفت.

دوره یازدهم (سال 1383)

خداحافظی حسین مسافر آستانه و شروع جشنواره‌ای با دو دبیر

به گزارش ایران تئاتر یازدهمین و آخرین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس و دومین جشنواره منطقه‌ای از 3 تا 10 مهرماه 1383 در 4 بخش صحنه‌ای، عروسکی، خیابانی و میهمان در مشهد مقدس برگزار شد.

در این دوره، ابتدا محمد جمال‌پور به عنوان دبیر معرفی شد و سید محمد علوی به ‌عنوان جانشین ایشان، جشنواره را دنبال کرد.

در این جشنواره ابتدا 1013 اثر به دبیرخانه ارسال شد که پس از بازخوانی، آثار، نمایش‌های منتخب جهت بازبینی در تهران و سه شهرستان ارومیه، کرمان و همدان به رقابت پرداختند.

در این مرحله محمدرضا الوند، حسین پارسایی، اتابک نادری، مسعود عابدین نژاد، مهدی مکاری، افشین خورشید باختری، حسین راضی، حسین پرستار، حمیدرضا نعیمی، داود فتحعلی بیگی، جمشید خانیان، رحمت امینی و محمد حیدری، عزیزی، صادق عاشق پور، عبدالرضا قراری، رضا صابری، سعید بهروزی و نعمت‌الله لاریان به ارزیابی آثار پرداختند تا درنهایت 50 اثر شامل 24 نمایش صحنه‌ای، 12 نمایش عروسکی، 8 نمایش خیابانی و 6 نمایش میهمان برای جشنواره انتخاب شوند.

در پایان یازدهمین جشنواره سراسری دفاع مقدس در، بخش نمایش‌های خیابانی هیئت‌داوران این بخش متشکل از داود کیانیان، محمود فرهنگ و حسن وارسته، نمایش خانه دوست» از تهران را به‌عنوان نمایش برگزیده معرفی کردند.

در بخش نمایش‌های عروسکی هیئت‌داوران (صادق صفایی، علی پاک دست و عادل بزدوده) در بخش کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی هیچ انتخابی نداشت.

در بخش صحنه‌ای نیز هیئت‌داوران (حمیدرضا صنیعی پور، داوود رشیدی، سید کاظم علوی و فرودس حاجیان)، حسن حاجت پور را به خاطر کارگردانی نمایش «دایه شیرین رو بردن» و محمدمهدی خالقی را به خاطر نمایشنامه «گلایه» و علی حاتمی نژاد را به خاطر نمایشنامه «پوتین‌های پایدار» به‌عنوان برترین‌ها معرفی نمودند.

دوره دوازده (سال 1386)

پایان جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس

دوازدهمین مرحله جشنواره تئاتر دفاع مقدس با دو سال وقفه از 14 تا 20 اردیبهشت 1386 به دبیری سعید کشن فلاح در شهر سنندج برگزار شد. جشنواره‌ای که به‌نوعی باید آخرین دوره آن نیز لقب گیرد.

در این جشنواره که در 3 بخش صحنه‌ای عروسکی و خیابانی به شکل منطقه‌ای و سراسری برگزار شد، 700 متن به دبیرخانه ارسال شد که از بین آن‌ها هیئت بازخوانی 97 متن از تهران و 152 متن در شهرستان‌ها برای بازبینی انتخاب شدند.

در این دوره ابتدا آثار در بخش منطقه‌ای، در تهران و سه منطقه (گروه اول آثار نمایشی از استان‌های سمنان، گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و زنجان، گروه دوم آثار متقاضی استان‌های قزوین، همدان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، مرکزی و قم و گروه سوم آثار متقاضیان استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان) توسط یدالله وفاداری، بهزاد پور و نصرالله قادری، حسینعلی شوندی، محمود صابری، یدالله کریمی، فرشاد منظوفی نیا، بهرام صادقی و ایرج افشار بازبینی شدند که درنهایت 40 گروه در بخش مسابقه صحنه‌ای، 22 اثر در بخش مسابقه خیابانی و هشت اثر در بخش ویژه جشنواره شرکت کردند.

در پایان این جشنواره در بخش خیابانی هیئت‌داوران (حسین راضی، حسینعلی شوندی و محمود فرهنگ) علیرضا پاکزاد نیا، کارگردان نمایش جنگ و صلح» را حائز رتبه اول دانستند و در بخش صحنه‌ای نیز هیئت‌داوران (ایرج راد، فریندخت زاهدی، تاجبخش فنائیان و جهانگیر الماسی)، جایزه اول نمایشنامه‌نویسی را به عبدالرضا فریدزاده، نویسنده نمایش انجمن شاعران شهید» و جایزه اول کارگردانی را به مریم رحمانی قلهکی کارگردان نمایش"عشق، زندگی، حقیقت" اعطا کردند.

دوره سیزدهم (سال 1390)

آغاز اولین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت

سیزدهمین جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس، پس از پنج سال وقفه و با عنوان جدیدی تحت عنوان «جشنواره تئاتر سراسری مقاومت» از 28 آبان تا 3آذر 1390 به دبیری حسین پارسایی در تهران آغاز به کارکرد.

در این جشنواره که در 7 بخش صحنه‌ای، بین‌الملل، عروسکی، کودک و نوجوان، بازتولید، نمایشنامه‌نویسی، خیابانی و نمایش‌نامه خوانی» برگزار شد، در حدود 700 اثر به دبیرخانه ارسال گردید.

پس از بازخوانی این آثار و بازبینی آثار انتخاب‌شده از بین آن‌ها توسط هیئت بازبینی (ایوب آقاخانی، حمیدرضا نعیمی و رحمان سیفی‌آزاد، حسین راضی، سعید آرمند و افشین خورشید باختری نمایش‌های صحنه‌ای شهرستان ها) درنهایت 27 نمایش در بخش صحنه‌ای، 16 نمایش در بخش نمایش‌های خیابانی، 6 اثر در بخش تولید متون و نمایشنامه‌خوانی، 5 اثر در بخش مسابقه نمایشنامه‌نویسی، 7 نمایش در بخش بازتولید آثار و 4 اثر در بخش بین‌الملل انتخاب شدند.

در این جشنواره حدود 30 گروه نمایشی از 20 کشور جهان برای شرکت در این جشنواره تقاضا داشتند که در نهایت 4 نمایش از کشورهای آلمان، لهستان ، سوریه و افغانستان موفق به حضور در جشنواره سراسری شدند.

در پایان این جشنواره در بخش صحنه‌ای هیئت‌داوران (حسین مسافر آستانه، عبدالحی شماسی و امیر دژاکام ) «آرش دادگر» کارگردان نمایش «برگشت افتخارآمیز مردان جنگی» را به‌عنوان کارگردان برتر و «محمدباقر نباتی مقدم» نویسنده نمایش «ماه مهر از سال60 » را به‌عنوان نمایشنامه‌نویس برتر انتخاب کردند.

در بخش خیابانی هیئت‌داوران (سیروس کهوری نژاد و چیستا یثربی و کیومرث مرادی)، فرامرز قلیچ خانی کارگردان "«مثه خواب دم‌صبح» را به‌عنوان کارگردان برتر معرفی کردند.

در بخش نمایشنامه‌نویسی نیز هیئت‌داوران (رحمت امینی ، جمشید خانیان و نادر برهانی مرند) بدون در نظر گرفتن اولویت از

عباس جانفدا نویسنده نمایشنامه «ثمن»، رسول بانگین نویسنده نمایشنامه «برادرها می‌میرند»، علی میرزا عمادی نویسنده نمایشنامه «هفت‌سین سال شصت‌وسه»، علی‌اکبر شفایان نویسنده نمایشنامه «شش لشکرک» و آقای علیرضا حنیفی نویسنده نمایشنامه «اینجا جای دیگری است» تقدیر کردند.

در بخش کودک و نوجوان و عروسکی جشنواره نمایش «شبی در دنیای نقاشی‌ها» به کارگردانی «بابک رستم زاده» به‌عنوان اثر منتخب مردم معرفی شد.

دوره چهاردهم (سال 1392)

جشنواره با میزبانی دو شهر

چهاردهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت در حالی با یک سال تأخیر به اجرا درآمد، که متولیان علت آن را عدم همپوشانی با جشنواره تئاتر بسیج عنوان کردند.

در این جشنواره که بار دیگر حسین مسافر آستانه سکان آن را بر عهده داشت،540 اثر نمایشی در پنج بخش رقابتی صحنه‌ای، کودک و نوجوان( صحنه‌ای- عروسکی)، خیابانی، نمایشنامه‌نویسی و نمایش‌نامه خوانی و 4 بخش غیررقابتی نمایش‌های خارجی، پایان‌نامه‌های برتر، تولید مشترک و آثار تجربی به دبیرخانه ارسال شد؛ که پس از مرحله بازخوانی اولیه و بازبینی نهایی، 40 نمایش شامل:20 نمایش صحنه‌ای، 5 نمایشنامه خوانی، 6 نمایش در بخش میهمان، 4 نمایش در بخش کودک و نوجوان، 5 نمایش در بخش خیابانی برای اجرا معرفی شدند. همچنین 4 نمایش دانشجویی هم برای اولین بار با همکاری خانه تئاتر دانشگاهی در 4 دانشگاه اجرا شدند.

از ویژگی‌های قابل‌تأمل این جشنواره، انتخاب دو شهر تبریز و تهران به‌عنوان میزبان بود. بخش کودک و نوجوان(صحنه‌ای و عروسکی) و بخش خیابانی روزهای 11 تا 15 شهریور در تبریز و سایر بخش‌ها هم‌زمان با هفته دفاع مقدس از ابتدای مهرماه در تهران برگزار شدند. ضمن آنکه به‌منظور بهره‌مندی مخاطبان تهرانی از بخش کودک و نوجوان، آثار این بخش به‌صورت غیررقابتی هم‌زمان با سایر آثار برگزیده در تهران نیز به اجرا درآمدند.

در پایان چهاردهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت، در بخش صحنه‌ای هیئت‌داوران (فرهاد مهندس‌پور، محمود عزیزی و سعید کشن‌فلاح) علیرضا مهران کارگردان نمایش «غروب روزهای اول پاییز» را به‌عنوان کارگردان برتر و نادر ساعی‌ور نویسنده نمایشنامه «سال کبیسه عیسی» را به‌عنوان نویسنده برتر انتخاب کردند.

در بخش خیابانی هیئت‌داوران (سیاوش طهمورث، احمدجولایی و وحید لک) فاطمه رادمنش و علی‌محمد رادمنش برای کارگردانی نمایش جلال رئیسی تجلیل شدند.

در بخش کودک و نوجوان هیئت‌داوران (سعید اسدی، علی پاک دست و مهدی لذیذی)، در بخش عروسکی ایمان اوردی‌زاده را برای کارگردانی نمایش «گل مین» و مهدی شاه‌پیری را برای نمایشنامه گل مین به‌عنوان منتخب اعلام نمودند. در بخش صحنه‌ای آثار کودک و نوجوان رضا بیات برای نمایش "شهر مورچه‌ها" به‌عنوان کارگردان و نمایش نویس برتر جشنواره انتخاب شد.

در بخش نمایشنامه‌نویسی هیئت‌داوران مالک احد پورسراج نویسنده نمایشنامه «بن‌بست هنرمند پلاک 8» را به‌عنوان رتبه اول این بخش انتخاب کردند.

گفتنی است در بخش نمایش‌نامه خوانی هیچ اثری حائز رتبه برتر نشد.

دوره پانزدهم (سال 1394)

توجه به اجراهای عمومی در 16 استان

پانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت با دبیری حسین پارسایی از 31 شهریورماه تا هشتم آذرماه در تهران برگزار شد.

در این جشنواره که در بخش صحنه‌ای، کودک، نوجوان، خیابانی، نمایشنامه‌نویسی و رادیو تئاتر برگزار شد، 700 اثر به دبیرخانه ارسال شدند، پس از بازخوانی و بازبینی، 58 نمایش صحنه‌ای و خیابانی منتخب جشنواره سراسری تئاتر مقاومت، در طول پنج مرحله در 16 استان کشور اجرای عمومی شدند.

گفتنی است در کنار آثار صحنه‌ای و خیابانی، در بخش عکس و پوستر ۶۰ اثر، در بخش کودک و نوجوان ۶ اثر، در بخش نمایشنامه‌نویسی ۱۱ متن نمایشی و در بخش رادیو تئاتر 7 اثر به بخش نهایی جشنواره راه پیدا کردند.

در مراسم اختتامیه این جشنواره، در بخش صحنه‌ای هیئت‌داوران (مرتضی سرهنگی، مسعود رایگان و تاجبخش فنائیان)، سید علی موسویان برای نمایش «سبز، سپید، سرخ» به‌عنوان نویسنده برتر و نیما دهقان برای نمایش «جان گز» به‌عنوان کارگردان برتر معرفی شدند.

در بخش خیابانی هیئت‌داوران (برزو ارجمند، سیمین امیریان و آرش دادگر) جایزه نمایش برتر را به بهنام کاوه برای نمایش «تابستان جنگ کجا بودی؟» اعطا کرد.

در بخش نمایشنامه‌نویسی هیئت‌داوران (مهرداد رایانی‌مخصوص، فارس باقری و شهرام احمدزاده)، مهرداد کورش نیا را برای نمایش «قرار» حائز رتبه برتر دانست.

در بخش عکس هیئت‌داوران (حمید جبلی، سیامک زمردی مطلق و عباس کوثری) حسین اسماعیلی و در بخش پوستر هیئت‌داوران (امیر عبدالحسینی، محمدرضا دوست محمدی و سید ابراهیم حسینی) محمد افشار جایزه برترین اثر را به دست آوردند.

در بخش‌های کودک و نوجوان و رادیو تئاتر که آرای مردمی لحاظ می‌شد، نیز نمایش قالی مادربزرگ به کارگردانی خانم فاطمه باغبادی و نمایش طلسم زریانه به کارگردانی آقای حسین چراغی در بخش کودک و نوجوان و نمایش مرز به کارگردانی رحمان قدمی و نمایش بال‌های خیس قاصدک به کارگردانی رضا داداشی در بخش رادیو تئاتر رتبه برتر را کسب کردند.

دوره شانزدهم (سال 1397)

تلاش برای ایجاد رویه ای جدید

در شانزدهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت، امیر نصیر بیگی به عنوان دبیر و نصرالله قادری به عنوان قائم مقام دبیر معرفی شدند. هدایت می کند.

دبیر شانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت طی احکامی، مهرداد رایانی مخصوص، رحمت امینی، نصرالله قادری، حسین مسافر آستانه، طیبه پرتوی راد، محمد عارف، کوروش زارعی، سیاوش طهمورث و اردلان شجاع کاوه را به عنوان اعضای شورای عالی هنری این دوره از جشنواره معرفی کرد.

شانزدهمین جشنواره بین المللی تئاتر مقاومت در ابتدا در 10 بخش تئاترصحنه ای، بین الملل، بازتولید، خیابانی، محیطی، کودک و نوجوان، نمایشنامه نویسی، عکس، پوستر و همایش پژوهشی فراخوان داد اما بنا بر تصمیم دبیر شانزدهمین جشنواره تئاتر مقاومت و بعد از نشست‌های متعدد با کارشناسان متخصص، همچنین بررسی آثار ارسالی و شرایط گروه‌های بین‌المللی متقاضی در این دوره و نیز با توجه به شرایط موجود و لزوم مدیریت موثر و توجه و تأکید بر حمایت از آثار هنرمندان ایرانی ۲بخش بین‌الملل و بازتولید حذف شد.

این اتفاق در حالی اتفاق افتاد که در بخش بین الملل گروه هایی از کشورهای عراق، تونس، آذربایجان، ترکیه، فرانسه، آلمان، سوریه، لبنان و افغانستان همزمان با فراخوان اعلام‌شده برای حضور در شانزدهمین جشنواره تئاتر مقاومت اعلام آمادگی کرده بودند.

در این دوره در مجموع 550 اثری به دبیرخانه جشنواره رسید.

دوره هفدهم (سال 1399)

جشنواره ای در شرایط کرونا

هفدهمین جشنواره‌ی تئاتر مقاومت به صورت رسمی از اردیبهشت ماه ۹۹ با انتشار فراخوان جشنواره، در شرایطی کرونایی آغاز شد که این شرایط که بی‌شباهت به شرایط جنگ نبود، نشان داد هنر و تئاتر زنده است و علی رغم همه‌ی دشواری‌ها، هنرمندان برای ادامه‌ی فعالیت هنری و زندگی، پا به پای دیگر صنوف و گروه‌های مردمی به نبرد بر می‌خیزند تا تسکینی بر آلام هم‌نوعان خویش در این روزها شوند.

حمید نیلی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس با حکم سید محمد یاشار نادری، رئیس بنیاد فرهنگی روایت فتح به‌عنوان دبیر هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت منصوب شد و برگزاری هفدهمین جشنواره از 25 آذرماه آغاز و تا دوم دی‌ماه ادامه داشت.

جشنواره به سمت مجازی شدن رفت و و علی رغم تعطیل شدن تئاتر در زمان شیوع کرونا، دوره هفدهم تئاتر مقاومت، چراغ تئاتر کشور را روشن نگه داشت.

مجموع آثار رسیده به هفدهمین جشنواره تئاتر مقاومت ۱۳۵۰ اثر در ۶ بخش مختلف بود که ۵۴۱ اثر در بخش صحنه ای، ۲۹۵ اثر خیابانی، ۸۵ اثر دانشجویی، ۳۷۴ اثر نمایشنامه، ۵۳ اثر سمینار پژوهشی و ۵۵ اثر کودک و نوجوان بودند.

در این جشنواره، کتاب «گفتمان هفتم» که شامل همین یازده مقاله پذیرفته شده، کتاب ترجمه شده " درآمدی بر تئاتر مقاومت" که شامل مجموعه مقالات ترجمه شده مترجمان ایرانی و کتاب "مجموعه نمایشنامه‌های تئاتر مقاومت" به چاپ رسیدند.

دوره هجدهم (سال 1401)

بین المللی شدن عنوان جشنواره

در اسفند 1400 سید وحید فخر موسوی به‌عنوان هشتمین دبیر تئاتر مقاومت از سوی ‌بنیاد فرهنگی روایت فتح معرفی شد و فراخوان جشنواره در اردیبهشت ماه و شامل بخش های «صحنه ای»، «رادیو تئاتر»، «خیابانی بین الملل»، «بین الملل (اربعین)، «تله تئاتر» و «نمایشنامه نویسی» منتشر شد.

هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت، از 15 شهریور کار خود را با اجرای بخش ویژه‌ای در کشور عراق آغاز کرد. همزمان با اربعین حسینی 13 گروه را به عراق اعزام شد تا اجراهای‌شان را در مسیر پیاده‌روی اربعین برای زائرانِ کربلا برگزار کنند. بخش‌های «تئاتر خیابانی» با حضور 13 گروه، در یزد و و بخش «رادیو تئاتر»، با حضئر 11 گروه، در شیراز برگزار شد.

در بخش صحنه‌ای دوازده گروه از شهرهای اصفهان، یزد، خمینی شهر، اردبیل، تهران، تربت حیدریه، رباط کریم و مشهد حضور داشتند و این بخش در شهر مشهد برگزار شد.

دوره نوزدهم (سال 1403)

آغاز تمرکززدایی از پایتخت

نوزدهمين دوره‌ي جشنواره در 22 تيرماه 1403 با معرفی محمد کاظم تبار، به عنوان دبیر جشنواره، با هدف تمرکززدايي از پايتخت، نگاه ويژه به مخاطب تئاتر دفاع مقدس و مقاومت، توزيع عادلانه‌ي بسته‌هاي فرهنگي در استان‌ها، توليد متون کيفي و هدفمند، کشف و معرفي استعدادهاي نوپا، طي 4 بخش رسما فعاليت خود را آغاز کرد.

دوره نوزدهم، آغازي در مسير جديد و در تبلور شعار تمرکز‌زدايي از پايتخت و توزيع عادلانه‌ي بسته‌هاي فرهنگي در استان‌ها، به صورت غيرمتمرکز و در مجموع بخش‌ها، در بيش از 23 استان کشورطي مدت 52 روز برگزار گرديد.

45 نمايش خياباني در این دوره از جشنواره، در «يادواره نمايشي روايت حماسه»، هم‌زمان با فرا رسيدن اربعين شهادت شهيد مقاومت سيدحسن نصرالله، طي روزهاي سيزدهم تا پانزدهم آبان ماه 1403، با محورهاي موضوعي مندرج در فراخوان، در 18 استان کشور، به اجراي برنامه پرداختند.

نمایش های صحنه ای نیز در 15 استان به اجرا درآمدند. در اين دوره 28 نمايش صحنه اي به ميزباني 15 استان کشور، 45 نمايش خياباني به ميزباني 18 استان کشور به اجرا در آمد که در مجموع 23 استان کشور میزبان آثار این دوره بودند.

جشنواره در کرمان و در جوار مزار شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی افتتاح شد و در آبادان و خرمشهر، پایتخت مقاومت، با اجرای آثار خیابانی به کار خود پایان داد.

در این دوره از جشنواره 1255 اثر متضاقی شرکت در جشنواره شدند.

در اين دوره، نگاه متفاوت به مقوله‌ي نمايشنامه‌نويسي، سبب ايجاد دو بخش «اقتباس و زندگي‌نامه‌ي شهدا» و «کودک و نوجوان» و چاپ 13 نمايشنامه در 4 جلد کتاب شد. دو جلد کتاب به نام «مسیر بی پایان» شامل نمایشناه های برگزیده این دوره، دو جلد کتاب به نام «مسیر روشن» شامل نمایشنامه های کودک و نوجوان در این دوره و یک جلد کتاب به نام «گفتمان هشتم» شامل مقالات برگزیده بخش علمی- پژوهشی جشنواره به چاپ رسیدند.

همچنین در این دوره هشت نمایش به جشنواره فجر راه پیدا کرد.

دوره بیستم (سالهای 1404 و 1405)

برگزاری جشنواره در دو سال پی در پی

بیستمین جشنواره بین المللی تئاتر مقاومت به دبیری محمد کاظم تبار از مهر 1404 کار خود را با اعلام فراخوان آغاز می کند و تا آذر ماه 1405 ادامه خواهد داشت.